Extra risico op ontstoken tandvlees: wat nu?
Tandvleesontsteking is zo ongeveer de meest voorkomende aandoening die tandartsen tegenkomen. Het is zeker geen pretje om er last van te hebben, aangezien het kan leiden tot gaatjes, gevoelige tanden en zelfs het kwijtraken van hele tanden en kiezen. Meestal ontstaat het door een slechte mondhygiëne. Daar goed op letten is dus vaak genoeg om het te voorkomen. Maar er zijn ook een aantal andere risicofactoren die ervoor kunnen zorgen dat de ontsteking makkelijker ontstaat, zich sneller ontwikkelt of heftigere gevolgen heeft. Welke zijn dit, en wat kun je doen om het risico op tandvleesontsteking ook in deze gevallen te verminderen?
Ontstoken tandvlees: gingivitis en parodontitis
Tandvleesontsteking ontstaat door plak, een witgelig laagje op je tanden dat voornamelijk uit bacteriën en hun producten bestaat. Deze bacteriën zetten de suikers uit je voedsel om in zuren, die je tandvlees en tandglazuur aantasten. Als je de plak niet op tijd weghaalt, verkalkt deze tot tandsteen, waaraan zich makkelijk nog meer plak hecht. Daardoor komen er steeds meer bacteriën en dus ook steeds meer zuren, met als gevolg dat de ontsteking erger en erger wordt. Gezond, roze en strak tandvlees wordt dan rood, gezwollen en gevoelig: je hebt last van tandvleesontsteking. In het beginstadium wordt het ook wel gingivitis genoemd. De dingen die tijdens deze fase gebeuren, zijn meestal nog terug te draaien.
Als de ontsteking langer duurt, kan deze je kaakbot aantasten. De zuren breken dan je botvezels af, waardoor je kaak langzaam af begint te breken. Het gevolg is dat je pockets (de ruimten tussen je tanden en tandvlees) steeds dieper worden, waardoor de ontsteking beter en beter bij het bot komt. Uiteindelijk kan dat tot gevolg hebben dat je gaatjes krijgt. Ook kan je kaakbot zo ver afbreken dat je tanden en kiezen los komen te staan, waardoor je uiteindelijk zelfs hele tanden en kiezen kunt kwijtraken. Bovendien krijg je last van gevoelige tanden. Je ontstoken tandvlees trekt zich namelijk terug, waardoor een deel van de onderkant van je tanden bloot komt te liggen. Hierin bevinden zich kleine kanaaltjes met zenuwuiteinden, die normaal gesproken door je tandvlees worden beschermd. Deze zenuwen zijn nu onbedekt, en kunnen dus makkelijk door dingen als warme thee, koude lucht of zuur voedsel worden geprikkeld, wat erg pijnlijk kan zijn. Dit stadium heet ook wel parodontitis. Het kaakbot dat tijdens deze fase wordt afgebroken komt nooit meer terug.
Tandvleesontsteking ontstaat dus eigenlijk maar door tandplak. Extra risicofactoren hebben er dan ook vooral mee te maken dat deze plak makkelijker de kans krijgt om tot een (al dan niet heftigere) ontsteking te leiden.
Roken en je tandvlees
Het belangrijkste voorbeeld van een factor die veel extra risico op ontstoken tandvlees met zich meebrengt, is roken. Dat komt met name doordat de verschijnselen van parodontitis bij rokers minder duidelijk zijn. Nicotine maakt je bloedvaten namelijk smaller, wat het tandvlees kwetsbaarder maakt. Rokers hebben meestal bleker tandvlees dan niet-rokers, dat van zichzelf minder gevoelig is. Daardoor wordt het bij een ontsteking niet zo snel rood, zwelt het nauwelijks op en gaat het niet bloeden. Het gevolg is dat je de ontsteking minder makkelijk herkent, en het dus langer duurt voordat er iets aan wordt gedaan. Roken verzwakt bovendien je immuunsysteem en het zorgt ervoor dat wondjes in je mond minder snel genezen, waardoor rokers meer tandplak (en daardoor ook meer tandsteen) hebben dan niet-rokers. Zo kan de ontsteking zich dus veel makkelijker ontwikkelen. Bij rokers breekt het kaakbot zelfs twee keer zo snel af.
Een ander groot nadeel is dat het behandelen van parodontitis bij rokers minder vaak succesvol is. Bij maar liefst 90% van de gevallen waarin het niet lukt om tandvleesontsteking te genezen gaat het om een roker. Mensen die roken lopen dus niet alleen meer kans op een ontstoken tandvlees, maar hebben ook te maken met heftigere gevolgen en minder succesvolle behandelingen. Een klein positief puntje is wel dat stoppen ook echt helpt. Als de nicotine verdwijnt, worden je bloedvaten namelijk relatief snel weer wijder, waardoor je tandvlees zich kan herstellen. De kans op parodontitis en alle nare gevolgen daarvan wordt dan dus een heel stuk kleiner. Al na twee tot zes weken na het stoppen zijn deze positieve effecten op je mondgezondheid merkbaar.
Stress, zwangerschap en medicijnen
Een andere veelvoorkomende risicofactor is stress. Het gaat daarbij wel om langdurige, vaak psychische stress (van even een week stressen krijg je dus zeker geen ontstoken tandvlees). Dit vermindert namelijk de werking van je afweersysteem, waardoor je gevoeliger wordt voor allerlei aandoeningen, waaronder ook ontstoken tandvlees. Bovendien zijn de gevolgen heftiger. Ook zwangere vrouwen hebben meer kans op parodontitis. Door de veranderingen in je hormonen reageert je lichaam namelijk heftiger op tandplak. Dat kan ertoe leiden dat een ontsteking gemakkelijker ontstaat en zich sneller ontwikkelt. Onderzoek wijst echter ook uit dat als je tijdens je zwangerschap goed voor je gebit zorgt, dit extra risico nauwelijks invloed heeft op je mondgezondheid.
Sommige ziektes kunnen ook invloed hebben op je kans op tandvleesontsteking. Bij mensen met diabetes ontwikkelt een ontsteking zich bijvoorbeeld sneller, en leidt deze makkelijker tot het verliezen van tanden en kiezen. Bovendien gaat het helen van wondjes in je tandvlees heel traag. De medicijnen geven je bovendien vaak een droge mond, wat de kans op tandbederf nog groter maakt. Dit is in het bijzonder het geval bij diabetici die ouder zijn dan veertig. Zij hebben volgens onderzoek zo’n drie keer meer kans op parodontitis (zowel Type 1 als Type 2). Als de diabetes echter goed is ingesteld, is er weinig aan de hand. Daarnaast zijn er bepaalde medicijnen voor een hoge bloeddruk die ervoor zorgen dat je tandvlees opzwelt. Daardoor is het moeilijker om je tanden te poetsen en tussen je tanden te reinigen, wat ertoe leidt dat plak makkelijker kan verkalken. Zo krijg je dus ook makkelijker tandvleesontsteking. Een aantal specifieke medicijnen voor epilepsie heeft hetzelfde effect.
Tandvleesontsteking voorkomen… ook met extra risico
Naast de genoemde factoren zijn er nog wat andere, minder voorkomende dingen, zoals orgaantransplantatie, die een extra risico op ontstoken tandvlees met zich meebrengen. Maar ook in deze gevallen is het zo dat de ontsteking uiteindelijk ontstaat door tandplak die niet op tijd is weggehaald. Om tandvleesontsteking te voorkomen, is het dus vooral belangrijk om elke dag alle plak van je tanden te verwijderen. Dat doe je door twee keer per dag twee minuten lang je tanden te poetsen. Als je een extra risico loopt, is het verstandig om hiervoor eens een speciale tandpasta te overwegen, zoals Vitis Gezond Tandvlees Tandpasta. Deze tandpasta helpt om plak te bestrijden en je tandvlees te verzorgen en weer strak te trekken. Vitis Gezond Tandvlees Tandpasta helpt daarnaast om bloedend en geïrriteerd tandvlees weer gezond te maken. Daardoor helpt deze tandpasta om tandvleesproblemen te voorkomen, en na behandeling te voorkomen dat deze terugkeren. Deze tandpasta wordt dan ook vaak aanbevolen aan mensen met een verhoogd risico op ontstoken tandvlees. Vitis Gezond Tandvlees Tandpasta bevat bovendien geen chloorhexidine, heeft en aangename smaak en is geschikt voor dagelijks gebruik.
Door je tanden goed te poetsen, verwijder je de plak op het oppervlak van je tanden. De plak die in de ruimtes ertussen zit, blijft echter gewoon zitten. Het is dus zaak om ook daar goed te reinigen. Daarvoor kun je bijvoorbeeld GUM Soft Picks gebruiken. Dit zijn zachte, flexibele borsteltjes die makkelijk tussen je tanden en kiezen glijden, zodat je de plak en voedselresten efficiënt kunt verwijderen. Bovendien masseer je zo je tandvlees, wat de doorbloeding stimuleert, zodat je tandvlees gezonder en sterker wordt. Daarnaast bevatten GUM Soft Picks fluoride, wat je gebit extra reinigt en versterkt.
Interdentale gel, kauwgom en mondwater
Als je extra veel risico loopt op tandvleesontsteking, kan het geen kwaad om iets verder te gaan dan alleen je tanden poetsen en tussen je tanden reinigen. En gelukkig zijn er veel manieren om iets extra’s voor je tandvlees te doen. Een voorbeeld is Interprox Gel. Dit maakt het reinigen tussen je tanden nog effectiever. Je kunt het gebruiken als een soort tandpasta voor ragers. Interprox Gel bevat namelijk fluoride, waardoor het helpt om plakvorming te verminderen. Daardoor helpt het mee om ontstoken tandvlees te voorkomen. Ook bevat deze gel een aantal mineralen die je tandglazuur sterker en gezonder maken. Daardoor verzorgt het je tandvlees en verbetert het de conditie ervan. Tegelijkertijd zitten er geen schurende bestanddelen in, zodat het je tandvlees niet beschadigt. Bovendien maakt deze gel je ragers gladder, wat interdentaal reinigen makelijker maakt, en heeft het een heerlijk frisse smaak.
Een andere optie is om tussendoor speciale kauwgom te eten, zoals Odol-Med 3 Kauwgom. Deze kauwgom neutraliseert zuren, waardoor de bacteriën minder kans krijgen. Ook helpt het om een droge mond te voorkomen, zodat er genoeg speeksel actief blijft om je tanden te beschermen. Deze kauwgom voorkomt dus tandvleesproblemen en ondersteunt de zelfreinigende werking van je gebit. Bovendien bevat deze kauwgom geen suiker en houdt deze je tanden voor langere tijd fris.
Tenslotte kan het een idee zijn om na het tandenpoetsen nog even een mondspoelmiddel te gebruiken, bijvoorbeeld Sensodyne ProGlasur Mondwater. Dankzij de fluoride helpt dit mondwater om gaatjes te voorkomen, de tanden te versterken en tandbederf tegen te gaan. Daardoor blijft je tandvlees gezond en sterk. Bovendien is dit mondwater geschikt voor mensen met gevoelige tanden, heeft het een lekkere smaak en geeft het een frisse adem.
Gezond tandvlees in alle situaties
Naast een slechte mondhygiëne bestaan er meer risicofactoren voor parodontitis. Als je bijvoorbeeld rookt, langdurige stress hebt, zwanger bent, diabetes hebt of bepaalde medicijnen gebruikt, loop je meer kans op ontstoken tandvlees. Gelukkig kun je met een goede mondhygiëne vaak al heel veel problemen voorkomen. Door ook nog net iets extra’s te doen, houd je je tandvlees sterk en gezond, ook als je extra risico loopt. In alle gevallen is het verstandig om je tandarts of mondhygiënist om advies te vragen. Hij of zij kent je situatie het beste, en kan je dus ook het beste advies geven, en je het beste vertellen wat je moet doen om jouw tandvlees gezond te houden.