Verkleurde tanden van CHX?
Als je last hebt van tandvleesontsteking, een beugel hebt of net een tandheelkundige ingreep hebt ondergaan, is de kans groot dat je tandarts je zal adviseren een tijdje chloorhexidine (vaak afgekort tot CHX) te gaan gebruiken. Er zijn veel tandpasta’s, mondsprays en mondspoelmiddelen die dit stofje bevatten, dus je hebt een ruime keuze. Maar het kan gebeuren dat na een paar weken je tanden geelbruin tot zwartbruin verkleuren. Daar ben je dan zeker niet de enige mee: tussen de tien en dertig van de honderd mensen die CHX gebruiken krijgt er last van. Maar waar wordt die verkleuring eigenlijk door veroorzaakt? Is er iets aan te doen? En kun je die verkleuringen ook voorkomen?
Ontstoken tandvlees en CHX
Om die vragen te beantwoorden, leggen we eerst uit waar CHX voor wordt gebruikt en wat het precies doet. CHX wordt met name ingezet bij ontstoken tandvlees. Dit ontstaat door tandplak; een dun, witgelig laagje dat zich elke dat op je tanden afzet, en grotendeels uit bacteriën bestaat. Als je de plak niet op tijd verwijdert, zetten die bacteriën de suikers uit je voedsel om in zuren, die je tandglazuur aantasten. Ook verkalkt de tandplak na een tijdje tot tandsteen, wat moeilijker weg te halen is. Bovendien hecht nieuwe plak zich makkelijker aan het tandsteen, waardoor er nog meer bacteriën komen en het proces zichzelf versnelt. Je tandvlees raakt dan ontstoken. Het wordt rood, zwelt op en bloedt makkelijk als je het aanraakt of iets eet. Ook wordt je tandglazuur steeds dunner, met als gevolg dat je gaatjes krijgt. Verder kun je last krijgen van een slechte adem en een vieze smaak in je mond. Uiteindelijk kan de ontsteking zover doorzetten dat deze je kaakbot aantast, waardoor je zelfs hele tanden en kiezen kwijt kunt raken. Maar gelukkig komt het meestal zover niet. Door op tijd te zorgen dat de bacteriën weer in hun groei worden geremd, kun je het proces namelijk meestal nog omkeren. En CHX kan daarbij helpen.
Deze stof werkt namelijk sterk ontsmettend. CHX hecht zich aan de celwanden van bacteriën en verandert van daaruit de druk in een bacteriecel, tot die zo hoog wordt dat de cel het niet meer aankan en explodeert. Daardoor kunnen de bacteriecellen zich niet meer voortplanten, waardoor de groei van bacteriën flink wordt geremd. Bij hoge concentraties doodt CHX de bacteriën zelfs meteen. Bovendien is er geen resistentie mogelijk (omdat CHX de genetische structuur van de bacterie niet verandert). Een mondspoelmiddel, mondspray of tandpasta met CHX helpt dus heel goed om ontstekingen in je mond op tijd te remmen, zodat je beschermd blijft tegen tandvleesontsteking en gaatjes. Dat is wel zo handig als je last hebt van tandvleesontsteking. Maar ook als je net een tandheelkundige ingreep hebt ondergaan of een beugel hebt kan CHX een goed plan zijn, aangezien je dan een groter risico loopt op het ontwikkelen van tandvleesontsteking en dus wat extra bescherming nodig hebt.
Verkleurde tanden?
Maar naast deze voordelen heeft CHX ook een aantal bijwerkingen. De meest voorkomende is dat het verkleuringen veroorzaakt: je tanden krijgen een geelbruine tot zwartbruine kleur. Ook kunnen er (bij één tot tien op de honderd mensen) smaakveranderingen ontstaan en kan je tong branderig aanvoelen en je mondslijmvlies wat droog worden. Deze dingen verdwijnen vanzelf weer als je geen CHX meer gebruikt. CHX wordt namelijk bijna altijd maar voor een korte periode aangeraden: een week of twee voor na een ingreep tot ongeveer een maand bij tandvleesontsteking. Als je al eerder van de verkleuringen af wilt, kan de tandarts het ook zo voor je oplossen.
Daarnaast is het zo dat het drinken van koffie, thee of rode wijn voordat je CHX gebruikt het ontstaan van verkleuringen versterkt. De verkleuringen ontstaan namelijk door de reacties van CHX met bepaalde andere stoffen in je mond, en die stoffen zitten veel in deze dranken. Je kunt de verkleuringen dus deels voorkomen als je na het drinken van één van deze dranken eerst je tanden poetst en dan pas CHX gebruikt. Dat is trouwens hoe dan ook een goed plan. Gewone tandpasta zorgt er namelijk voor dat CHX niet meer goed werkt. Mocht je toch eerst CHX willen gebruiken en dan je tanden poetsen, wacht dan na het gebruiken van CHX een halfuur voordat je je tanden poetst. In die tijd kan de CHX haar werk doen, zodat je het effect ervan niet remt.
Tandpasta’s, mondsprays en mondspoelmiddelen met CHX
De bijwerkingen van CHX zijn dus vervelend, maar gelukkig wel tijdelijk en relatief makkelijk op te lossen. En de voordelen van CHX zijn groot. Een tandpasta, mondspray of mondspoelmiddel met CHX kan dus een goede aanvulling op je mondhygiëne zijn als je last dreigt te krijgen van ontstekingen in je mond. Als je een tandpasta met CHX zoekt, zou je Perio-Aid 0,12% Tandpasta eens kunnen proberen, die ook CPC bevat, wat een stof is die de werking van CHX nog eens versterkt. Er zijn ook bijpassende mondspoelmiddelen: Perio-Aid Mondspoelmiddel 0,12% en Perio-Aid Maintenance Mondspoelmiddel 0,05%. De eerste bevat een hoger percentage CHX, en is dus meer bedoeld voor als je een korte periode CHX moet gebruiken. De tweede is meer afgestemd op langdurig gebruik, bijvoorbeeld als je in een situatie zit waardoor je je tanden niet goed kunt poetsen, en wel wat extra ondersteuning kunt gebruiken in je mondhygiëne. Ook is er een mondspray met het hoge percentage CHX: Perio-Aid Mondspray 0,12%.
Een andere tandpasta met CHX is GUM Paroex 0,06% Tandpasta, die naast de CHX nog fluoride en vitamine E bevat, om je tandvlees extra te verzorgen. Deze bevat wederom een relatief laag percentage CHX, waardoor je deze tandpasta eventueel voor wat langere periodes zou kunnen gebruiken. Net als bij Perio-Aid zijn er twee bijpassende mondspoelmiddelen met verschillende percentages CHX: GUM Paroex 0,06% Mondspoelmiddel en GUM Paroex 0,012% Mondspoelmiddel. Een ander goedwerkend mondspoelmiddel met CHX is Parodontax Mondwater, wat maar liefst 12 uur effectief is. En als je net een zware tandheelkundige behandeling hebt ondergaan, is OD-600 Mondspoelmiddel misschien wel een plan. Dit mondspoelmiddel bevat een heel hoog percentage van maar liefst 0,2% CHX.
Curasept: niet de nadelen van CHX
Maar misschien vraag je je af of je niet een mondspoelmiddel of tandpasta met CHX kunt vinden waar je tanden niet van verkleuren. Dat kan: het merk Curasept heeft het zogenaamde Anti-Discolorisation System (ADS) ontwikkeld, waardoor je geen last hebt van verkleuringen en smaakveranderingen, zonder dat de werking van CHX wordt beïnvloedt. De werking van het ADS is al in vele studies bevestigd. Bovendien zijn de tandpasta’s en mondspoelmiddelen van Curasept alcoholvrij, zodat ze geen irritaties veroorzaken, en hebben ze een milde smaak. Als je echt geen verkleuringen of smaakveranderingen wilt, zou je deze producten dus eens moeten proberen. Curasept heeft tandpasta’s met 0,05% en 0,12% CHX, en daarnaast een speciale parodontale gel met maar liefst 1% CHX, die meer bedoeld is om specifiek aan te brengen of te gebruiken als je last hebt van ernstige tandvleesontsteking. Ook zijn er mondspoelmiddelen met 0,12% of 0,20% CHX.
Verkleurde tanden van CHX?
Samengevat: CHX helpt heel goed tegen slechte bacteriën in je mond, omdat het sterk desinfecterend werkt. Er zijn jammer genoeg ook wel wat nadelen, met verkleurde tanden als meest voorkomende. Gelukkig zijn die relatief makkelijk op te lossen of te voorkomen. Er zijn veel verschillende tandpasta’s, mondsprays en mondspoelmiddelen met CHX te vinden, en er is zelfs een merk dat geen verkleuringen of smaakveranderingen veroorzaakt. Als je bij het gebruik van CHX last krijgt van verkleurde tanden, betekent dat dus niet dat er iets mis is of dat je met CHX moet stoppen. De verkleuringen gaan vanzelf weer over, kunnen door de tandarts worden weggehaald, worden geremd door je tanden te poetsen voor je CHX gebruikt of worden voorkomen door de juiste tandpasta te kiezen. Op die manier hoef je niet al teveel te merken van de nadelen van CHX, terwijl je wel kunt blijven profiteren van de voordelen.