Wat kun je doen tegen parodontitis?
Ernstige tandvleesontsteking, ook wel parodontitis genoemd, is één van de meest voorkomende chronische ziektes in de wereld. Alleen al in Duitsland zijn er 11,5 miljoen mensen die een zware vorm hebben. En de gevolgen van parodontitis zijn niet mis: je kunt tanden of kiezen kwijtraken, maar ook je algemene gezondheid kan erop achteruitgaan. Maar gelukkig is parodontitis goed te verhelpen als het op tijd wordt herkend. Daarom is er in Duitsland een app (voor Android en iOS) ontwikkeld waarmee je je eigen risico op parodontitis kunt testen. De hoop van de Deutsche Gesellschaft für Parodontologie, die de app heeft gemaakt op basis van een groot onderzoek, is dat op die manier minder mensen er last van zullen krijgen. Maar hoe kun je parodontitis eigenlijk – met of zonder app – herkennen? En wat kun je doen om het te voorkomen?
Parodontitis: ernstig ontstoken tandvlees
Om deze vragen te beantwoorden, beginnen we maar eens bij wat parodontitis eigenlijk precies is. Zoals gezegd is het een ernstige vorm van tandvleesontsteking. Dat laatste ontstaat door plak: een dun, witgelig laagje dat zich elke dag op je tanden afzet. Plak bestaat bijna helemaal uit bacteriën, en als je het niet goed verwijdert, vormen deze bacteriën zuren. Die zuren tasten je tandglazuur aan en je tandvlees raakt ervan ontstoken. Bovendien verkalkt de achtergebleven plak tot tandsteen, waaraan zich makkelijk weer nieuwe plak hecht, zodat het hele proces opnieuw begint en je tandvlees steeds verder ontstoken raakt. In dit stadium spreken we van gingivitis. De gevolgen van deze vorm van ontstoken tandvlees zijn meestal nog te herstellen.
Na enige tijd kan de ontsteking zich steeds verder uitbreiden, tot deze zelfs je kaakbot aantast. Als dat gebeurt, heb je ernstige tandvleesontsteking en spreken we van parodontitis. Je tandvlees raakt zo ontstoken dat het loslaat van je kaakbot. Daardoor worden de pockets (dat zijn de ruimtes tussen je tandvlees en kaakbot) dieper. In de pockets vormt zich dan meer tandplak, zodat de ontsteking nog sneller verergert. Doordat je tandvlees zich heeft teruggetrokken, komen je tandwortels bloot te liggen. Deze zijn heel kwetsbaar, en door de ontsteking krijg je er makkelijk gaatjes. Ook liggen in je tandwortels kleine kanaaltjes met uiteinden van je tandzenuwen, die nu makkelijk geprikkeld kunnen worden, waardoor je gevoelige tanden krijgt. De ontsteking breekt bovendien langzaam je kaakbot af, met als gevolg dat je tanden of kiezen kunt kwijtraken. En zoals gezegd: er zijn aanwijzingen dat parodontitis ook de rest van je gezondheid beïnvloedt. Dingen als hartkwalen, diabetes en mislukte zwangerschap zouden ook een gevolg kunnen zijn.
Rood vs. roze en pocketsondes
Gelukkig komt het meestal zover niet. Als je op tijd door hebt dat je tandvlees ontstoken is, kun je de ontsteking nog op tijd remmen en wordt je tandvlees weer gezond. Het verraderlijke van parodontitis is echter dat het meestal geen pijn doet als je tandvlees ontstoken is. Daardoor ontdekken veel mensen pas laat dat er iets mis is met hun gebit. Zien of je tandvlees ontstoken is, is gelukkig niet zo moeilijk. Gezond tandvlees is roze van kleur en het ligt strak om je tanden en kiezen heen. Het bloedt niet als je het aanraakt, iets eet of je tanden poetst. Ontstoken tandvlees daarentegen is rood en gezwollen, en het bloedt makkelijk. Hoewel het geen pijn doet, is het vaak wel gevoelig. Ook gaat ontstoken tandvlees vaak samen met een vieze smaak in je mond en een slechte adem.
Het is lastiger om te zien hoe ernstig een eventuele ontsteking is. Daarvoor kun je dus het beste naar de tandarts gaan. Die meet de diepte van de pockets op met een zogenaamde pocketsonde: een dun staafje dat hij tussen je tandvlees en tanden steekt. Als de diepte van je pockets ongeveer 3 millimeter of minder is, is je tandvlees gezond. Bij rond de 5 millimeter heb je ver ontstoken tandvlees, en bij 6 millimeter of meer heb je parodontitis. Als dat laatste het geval is, kan de tandarts met speciale instrumenten je gebit reinigen en zo de tandsteen weghalen (dat kun je niet zelf). Verder kan hij je poetsinstructies geven om je gebit goed te reinigen en zo je tandvlees weer gezond te krijgen.
Twee keer per dag twee minuten
Er zijn een aantal bekende risicogroepen voor parodontitis, zoals rokers, zwangere vrouwen, diabetici en mensen met veel stress. Maar zoals gezegd is de oorzaak eigenlijk altijd dat tandplak niet goed genoeg verwijderd wordt. Tandvleesontsteking is dan ook vaak te voorkomen door te zorgen dat je elke dag alle plak van je tanden verwijdert. Dat begint bij twee keer per dag twee minuten tandenpoetsen. Het algemene advies is om hier een fluoridetandpasta voor te gebruiken, bijvoorbeeld Vitis Gezond Tandvlees Tandpasta. Deze tandpasta is speciaal ontwikkeld om tandvleesproblemen te voorkomen. Vitis Gezond Tandvlees Tandpasta bestrijdt namelijk plak en trekt je tandvlees weer strak, en maakt zo bloedend en geïrriteerd tandvlees weer gezond. Bovendien is deze tandpasta geschikt voor dagelijks gebruik en heeft deze een aangename smaak. Daarom wordt Vitis Gezond Tandvlees Tandpasta vaak aanbevolen aan mensen die parodontitis hebben, een groot risico lopen om het te ontwikkelen of er juist van zijn genezen (om terugval te voorkomen).
Een andere goede fluoridetandpasta speciaal tegen tandvleesproblemen is Parodontax Dagelijkse Fluoride Tandpasta. Deze tandpasta verwijdert optimaal plak, remt de groei van bacteriën en reinigt je tanden grondig, en houdt zo je tandvlees gezond. Parodontax Dagelijkes Fluoride Tandpasta heeft een speciale formule met 70% aan actieve ingrediënten (bij een normale tandpasta is dit meestal rond de 20%), waaronder fluoride, kruidenextracten en mineraalzouten. Het enige nadeel is dat de tandpasta daardoor een wat aparte smaak heeft, maar de meeste gebruikers zijn er al na 14 dagen aan gewend.
Tussen je tanden
Door je tanden te poetsen verwijder je 80% van de plak in je gebit, maar er is een deel waar je met een tandenborstel niet bij komt, namelijk de plak die tussen je tanden zit. Om echt alle plak te verwijderen, is het dus belangrijk ook daar elke dag even te reinigen. Als je kleine ruimtes tussen je tanden hebt kan dat het beste met flosdraad, zoals Nano Flosdraad van WhiteWash Laboratories. Dit flosdraad is gemaakt van zacht microvezeldraad, dat uitzet als je ermee tussen je tanden beweegt. Daardoor glijdt het flosdraad makkelijk tussen je tanden, maar worden de ruimtes ertussen grondig gereinigd. Ook helpt het flosdraad om je tanden witter te maken, tandgevoeligheid te voorkomen en je tandglazuur sterker te maken, dankzij de unieke formule. Bovendien bevat het flosdraad xylitol, wat helpt om bacteriën te bestrijden en plakvorming te voorkomen. Nano Flosdraad verwijdert volgens onderzoek dan ook maar liefst 40% meer plak dan ander flosdraad.
Een andere optie, vaak aanbevolen voor kleine tot gemiddelde ruimtes tussen je tanden, is om stokers te gebruiken, bijvoorbeeld Jordan Tandenstokers. Deze tandenstokers zijn driehoekig, zodat ze makkelijk tussen je tanden passen. Ze zijn gemaakt van berkenhout, wat als een soort natuurlijk ontsmettingsmiddel werkt en schurende vezels heeft, die plak makkelijk verwijderen. Bovendien hebben de tandenstokers een heerlijk frisse mintsmaak.
Voor gemiddelde tot grote ruimtes tussen je tanden wordt vaak aanbevolen om ragers te gebruiken. Een goed voorbeeld hiervan zijn de ragers van Lactona EasyDent. Deze hebben een borsteltje gemaakt van zachte, stevige nylonfilamenten die dicht op elkaar zitten. De draad heeft een kunststofcoating, zodat je de rager altijd prettig en veilig kunt gebruiken. Bovendien zijn deze ragers conisch: de borsteltjes lopen taps toe, wat ideaal is voor mensen bij wie niet alle interdentale ruimtes even groot zijn. Er zijn drie verschillende maten, zodat iedereen een versie kan vinden die bij zijn of haar gebit past. Een goed alternatief voor ragers zijn soft picks, zoals GUM Soft Picks. Deze lijken op ragers, maar hebben een rubberen borsteltje, waardoor ze flexibeler tussen je tanden en kiezen glijden. Ook masseren de zachte borsteltjes je tandvlees, wat de doorbloeding stimuleert. GUM Soft Picks bevatten daarnaast fluoride, en zijn voorzien van een handig reisetui.
Plakverklikkers en naar de tandarts
Als je elke dag je tanden poetst en tussen je tanden reinigt, is het handig om af en toe te checken of je ook daadwerkelijk alle plak verwijderd hebt. Daardoor leer je welke plekken je geneigd bent over te slaan, en kun je de kwaliteit van je poetsbeurten steeds beter maken. Dit checken kan met plakverklikkers, bijvoorbeeld die van Plac Control. Deze tabletjes bevatten een kleurstof, genaamd erythrosine, die de achtergebleven plak tijdelijk rood kleurt. Vaak wordt aanbevolen de tabletjes een week lang elke avond te gebruiken, daarna eens in de twee tot drie dagen te controleren en uiteindelijk één keer per week. Op die manier ga je steeds beter poetsen en verwijder je zoveel mogelijk plak.
De laatste belangrijke tip om parodontitis te voorkomen, is om elk halfjaar naar de periodieke controle van je tandarts te gaan. Hij of zij ziet immers beter dan jijzelf of je tandvleesontsteking aan het ontwikkelen bent, en kan je helpen om op tijd in te grijpen als dat nodig is.
Wat kun je doen tegen parodontitis?
Als je door het lezen van dit alles benieuwd bent geworden naar de zelftest in de Duitse app: het is jammer, maar er bestaat geen Nederlandse versie. Wel is er hier de App Gezonde Mond van het Ivoren Kruis, voor Android en iOS, waarin heel veel poetstips en andere dingen over een gezonde mond staan beschreven. Deze kan veel vragen beantwoorden. Als je specifieker wilt weten hoeveel risico je loopt, kun je dat het beste aan je tandarts of mondhygiënist vragen. En als je parodontitis wilt voorkomen, helpen de tips hierboven je misschien verder.
Samengevat: parodontitis is ernstige tandvleesontsteking en het kan ernstige gevolgen hebben. Dat komt vooral doordat het vaak niet op tijd wordt herkend, omdat het geen pijn doet. Gelukkig kun je ontstoken tandvlees vaak wel onderscheiden van gezond tandvlees, en kan de tandarts je helpen om te zien of je tandvlees ontstoken is. Bovendien kun je ontstoken tandvlees vaak voorkomen door twee keer per dag twee minuten je tanden te poetsen met een goede fluoridetandpasta en elke dag tussen je tanden te reinigen. Bij twijfel kun je met plakverklikkers nog even kijken of ook echt alle plak weg is. En als je dan ook nog regelmatig naar de tandarts gaat, minimaliseer je je risico op parodontitis. Zo houd je je tandvlees gezond en je gebit schoon.